Yakın bir arkadaşınız hata yaptığında ona nasıl yaklaşırsınız? Hatasından dolayı ona kızar ve suçlamalarda mı bulunursunuz yoksa onu anlamaya çalışıp yanında mı olursunuz? Peki şimdi soruyu biraz değiştirelim. Hata yapan sizseniz bu yaklaşım nasıl olur? Eğer kendinize yükleniyor ve hatta acımasız davranıyorsanız öz şefkat konusunu anlamak ve uygulamak adına birtakım adımlar atmak faydalı olabilir.
Öz-şefkat tanımı, daha genel olan şefkat tanımından farklı değildir. Şefkat, başkalarının ıstırapını anlayabilmeyi, bu konuda empati yapabilmeyi sağlar ve bu kişilerin acısını hafifletme isteğini uyandırır. Aynı zamanda, tüm insanların kusurlu olduğunu ve hata yapabileceğini kabul ederek, başkalarına karşı yargılayıcı olmadan, sabırlı ve anlayışlı olmayı içerir. Benzer şekilde, öz-şefkat, kişinin kendi ıstırabına açık olmasını ve kendine karşı sempati ve şefkat duygularını deneyimlemesini, kişinin yetersizliklerine ve başarısızlıklarına karşı anlayışlı, yargılayıcı olmayan bir tavır almasını ve kendi deneyiminin başkalarının da yaşayabileceği bir deneyim olduğunu kabul etmesini kapsar.
Öz-şefkat, kendine acıma duygusundan farklıdır. Bireyler başkalarına acıdıklarında, genellikle onlardan oldukça kopuk ve ayrı hissederler, şefkat gösterdikleri durumda ise bireyler başkalarıyla ilişkili olduklarını hissederler ve acı çekmenin tüm insanların deneyimlediği bir durum olduğunun farkında olurlar. Benzer şekilde, bireyler kendilerine acıdıkları zaman kendi sorunlarına kendilerini kaptırırlar ve başkalarının da benzer sorunları olduğunu unuturlar. Başkalarıyla olan ilişkilerini görmezden gelirler ve bunun yerine dünyada acı çekenlerin sadece kendileri olduklarını hissederler. Öz-şefkat ise kişinin bu tür bir çarpıtma veya kopukluk olmaksızın kendisinin ve başkalarının deneyimlerinin aslında bağlantılı olduğunu görmesini sağlar.
Öz-şefkatli olmak bencil olmayı veya ben-merkezci olmayı gerektirmez. Öz-şefkat kişinin kendini beğenmesiyle ilişkili değildir hatta aksine kişinin yeterlilik, kontrol veya değer duygusunun baltalandığı durumda öz şefkat kişiye fayda sağlayabilir. Öz-şefkat kendini büyük görme veya narsisizm ile ilişkili değildir.
Öz-şefkat, acı veren veya sıkıntı veren duygulardan kaçınmak yerine bu duyguların nezaket, anlayış ve merhamet duygusu ile farkında olunmasını sağlayan yararlı bir duygusal düzenleme stratejisi olarak görülebilir.
Öz şefkatin; öz nezaket, ortak insanlık hissiyatı ve bilinçli farkındalık olmak üzere üç ana bileşeni vardır. Öz nezaket (self kindness), kişinin kendisine karşı sert yargılamalarda bulunması yerine nezaket ve anlayış göstermesi; ortak insanlık hissiyatı-ortak paydaşım (common humanity), kişinin deneyimlerini insan deneyiminin bir parçası olarak görmesi ve son olarak bilinçli farkındalık (mindfulness), kişinin acı veren düşüncelerini ve duygularını, dengeli bir farkındalık içinde tutması anlamlarına gelir.
Öz şefkat, terapi yoluyla olduğu kadar çeşitli egzersizlerle de geliştirilebilir. Özellikle kendinizi eleştirdiğiniz durumlarda, yazının başında da olduğu gibi, bu eleştiri bir arkadaşınıza yönelik olsa ona nasıl yaklaşırdınız diye sormak faydalı olabilir. Genel olarak, insanlar başkalarının kusurlarını kendi kusurlarından daha fazla kabul etme eğilimindedir. Ancak kendinize yönelik sert eleştirileri ve küçümseyici tavrı yeniden inşa ederek, sizin de insanlığın bir parçası olduğunuzu, kusursuz olmadığınızı ve herkesin kusurları olduğunu fark ederek daha gelişmiş bir öz şefkate ulaşmanız mümkün.
Tabii ki buna ek olarak dikkat edilebilecek bazı diğer maddeler de var. Harvard Health Publishing’te yayınlanan bir yazıda özellikle dikkat çektikleri dört yoldan söz ediliyor. Bunlardan ilki vücudunu rahatlatmak. Sağlıklı beslenerek, kendinize fiziksel olarak dinlenecek zaman tanıyarak, yürüyüş yaparak veya bedeninizi rahatlatacağını düşündüğünüz başka aktiviteleri yerine getirerek bedensel olarak kendinize öz şefkatli davranmış olmanız mümkün. Bir diğeri ise kendinize mektup yazmak. Size acı veren bir durumla ilgili kendinize mektup yazabilirsiniz. Kendinizi veya bir başkasını suçlamadan, sadece durumu anlattığınız ve hislerinizi kaleme aldığınız bir mektup, duygularınızı besleyecek ve kendinizi dinleyerek anlama fırsatı yaratmanızı sağlayacaktır. Kendinize cesaret vermek de uygulayabileceğiniz yollardan biri. Burada kastedilen tabii ki yalnızca kendinizi “hadi sen yaparsın” diye gaza getirmeye çalışmak değil. Ancak zor ve stres yaratan bir durumla karşılaştığında arkadaşınız olsa ona ne derdiniz sorusunun cevabını bulup onlara göstereceğiniz şefkati kendinize de yöneltebilmeniz kendinize cesaret vermek olarak ele alınabilir. Son adım olarak da farkındalık (mindfulness) üzerine çalışmalar yapmanın etkili olacağı bu yazıda bahsedilen yollar arasında. Yapılacak birkaç dakikalık meditasyonun bile bu bağlamda önemli olacağı ve kendinizi, acı veren durumun içinde olduğunuz gibi kabul etmenize yardımcı olacağı ifade ediliyor. Meditasyonla ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak isterseniz bu konuyu ele alacak yazımızı okuyabilirsiniz.
Unutmayın ki siz insanlığın bir parçasısınız, diğerlerinden farklı süper güçleriniz yok. Diğer herkes gibi hata yapabilirsiniz, kusurlarınız olabilir. Bu konuda farklındalık kazanmak ve çalışmalar yapmak oldukça önemli ve kendiniz için çok değerli bir girişim olur. Ancak yine de bütün bunların yeterli olmadığını düşünüyorsanız profesyonel bir destek almak her zaman için faydalı olabilir.
Öz Şefkati Anlamak ile ilgili her türlü sorunuzu yorum olarak bırakabilir veya bize Instagram hesabımızdan (@katosocial) ulaşabilirsiniz!
Comments